ေမတၲာေဂဟာ

စလံုးအၾကီးအေသးေျပာင္းရန္

                                                 မင္းသမီးၾကီးအေမေထြးေလး         

ျမန္မာ့ ဇာတ္သဘင္ ေလာကတြင္ မယင္းေတာ္၊ မကြမ္းငုံ၊ ဆင္ခုိးမေလးတုိ႔ ေပၚေပါက္ခဲ့သည့္ ေခတ္ကို ပထမ သဘင္ေခတ္ဟု ေခၚဆိုၾက၏။ ယင္းေခတ္တြင္ ေျမဝိုင္း ဇာတ္သဘင္အဖြဲ႕မ်ား ထင္ရွား ခဲ့ၾကသည္။ ဒုတိယ ဇာတ္သဘင္ေခတ္ဟု ေခၚဆိုရမည့္ ကိုဘုိးကြန္း၊ မေထြးေလး၊ ဖုိးစိန္၊ ေအာင္ဗလတုိ႔ ေခတ္တြင္ ေျမဝိုင္းဇာတ္ ကျပၾကရာမွ စင္ေပၚသို႔ တက္လာၾက၏။ ဤတြင္ ဇာတ္သဘင္ ေလာကကို တေခတ္ ဆန္းသစ္ေစခဲ့သူမွာ မင္းသမီး မေထြးေလး ျဖစ္ပါသည္။
ဒုတိယ သဘင္ေခတ္ကို ဆန္းသစ္ေစခဲ့သူ မင္းသမီး မေထြးေလး.......

မေထြးေလး၏ အတၲဳပၸတိၴ

မေထြးေလး၏ အမည္ရင္းမွာ ခင္ေထြး ျဖစ္သည္။ သူ႔ကို ေက်ာက္ဆည္ခ႐ိုင္၊ အိုးတုတ္ကုန္း႐ြာ၌ ဘုိးေတာ္ဘုရား၏ ေျမးေတာ္ မင္းသီဟႏွင့္ ေဒၚမမႀကီးတို႔မွ ၁၈၆၇ ခုႏွစ္တြင္ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ငယ္စဥ္က ရတနာပုံ နန္းတြင္း၌ မိဖုရားေခါင္ စုဖုရားလတ္၏ အပ်ဳိေတာ္ အျဖစ္ ခစား ခဲ့ဖူးသည္။ နန္းတြင္းတြင္ အသက္အငယ္ဆုံး အပ်ဳိေတာ္ ျဖစ္သျဖင့္ သူ႔ကို "ေထြးေလး" ဟု ေခၚဆိုၾကသည္။ ေထြးေလးသည္ ငယ္စဥ္ကပင္ သဘင္ဂီတ၌ ဝါသနာ ထုံခဲ့ရာ ဖခင္ ျဖစ္သူက နန္းတြင္း သဘင္ပညာရွင္မ်ားထံ အပ္ႏွံ ေပးခဲ့သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ အသက္ ၁၁ ႏွစ္ သမီး အ႐ြယ္တြင္ မေထြးေလး နန္းတြင္း အၿငိမ့္ေလာကသို႔ ေရာက္ရွိခဲ့ရသည္။


နန္းတြင္း၌ ေဖ်ာ္ေျဖစဥ္ အသက္ ၁၄ ႏွစ္ အ႐ြယ္တြင္ပင္ ရေနာင္ေမာင္ေမာင္တုတ္၏ သိမ္းပိုက္ျခင္းကို ခံရ၏။ သို႔ေသာ္ ရေနာင္ေမာင္ေမာင္တုတ္ ရာဇဝတ္ သင့္ခဲ့ၿပီးေနာက္ မေထြးေလး ေ႐ႊဘုိသုိ႔ ထြက္ေျပးကာ ေသြတၴိ႐ြာသို႔ သြားေရာက္ ပုန္းေအာင္းေနသည္။ အေျခအေနမ်ား တည္ၿငိမ္ ေအးခ်မ္းသြားေသာ အခါမွ မႏၱေလးသို႔ ျပန္လာခဲ့၏။ မၾကာမီ သီေပါမင္း၏ သားေတာ္ ေ႐ႊကုိယ္ေတာ္ႀကီး ဖြားျမင္သျဖင့္ ဧယဥ္က်ဴးရန္ မေထြးေလးကို လုိက္လံ ရွာေဖြၾကရာမွ နန္းတြင္းသို႔ ျပန္လည္ ေရာက္ရွိလာခဲ့သည္။ မေထြးေလးသည္ နန္းတြင္း၌ သဘင္ ပညာရွင္ ကိုဘိုးကြန္းႏွင့္ တြဲဖက္ ကျပ ခဲ့ရသည္။ မ်ားမၾကာမီ ကိုဘိုးကြန္းႏႇင့္ ဒုတိယအိမ္ေထာင္ ထူျဖစ္ခဲ့၏။

ဒုတိယအိမ္ေထာင္

မေထြးေလး၏ ဒုတိယေျမာက္ ခင္ပြန္း ကိုဘုိးကြန္းမႇာ မႏၱေလး အေရွ႕ဘက္ ေက်ာက္မီး႐ြာသား ျဖစ္သည္။ ကိုဘုိးကြန္းႏွင့္ မေထြးေလးတုိ႔မွာ အတြဲညီလွ၏။ မေထြးေလးသည္ သီေပါမင္း ပါေတာ္မူ သြားၿပီးေနာက္ စင္ေတာ္ကေလး မင္းသမီး အျဖစ္ လွည့္လည္ ကျပစဥ္ ၁၈၈၆ ခုႏွစ္၌ ကိုဘိုးကြန္းႏွင့္ အေၾကာင္း ပါခဲ့ရျခင္း ျဖစ္သည္။ ကိုဘိုးကြန္းမွာ အိမ္ေထာင္ ရွိသည္ဟုလည္း ဆုိၾက၏။ ကိုဘိုးကြန္းႏွင့္ မေထြးေလးတုိ႔ အတြဲမွာ လူႀကိဳက္မ်ားလွ သျဖင့္ ခ်က္ခ်င္းပင္ နာမည္ႀကီး လာခဲ့သည္။ မေထြးေလးတုိ႔သည္ ကိုလိုနီေခတ္ဦး ကာလ၌ပင္ ေျမဝုိင္းအဆင့္မွ ဇာတ္စင္ထက္သုိ႔ တက္၍ ကျပ လာၾကသည္။ ကိုဘိုးကြန္းႏွင့္ မေထြးေလးတို႔ ဇာတ္အား ေနာင္နာမည္ႀကီး ဇာတ္မင္းသား ဖုိးစိန္ ျဖစ္လာမည့္ ေမာင္စိန္က မိဘမ်ား သဖြယ္ ျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္ ပံ့ပိုးေပးရင္း ပညာယူခဲ့သည္။ ဖုိးစိန္၏ ပံ့ပိုးမႈေၾကာင့္ပင္ ယခင္က လသာ မီးအိမ္ျဖင့္ ကျပၾကရာမွ ေအာက္လင္း လက္ဆြဲ ဓာတ္မီးကို သုံးလာႏိုင္ခဲ့၏။

 ေအာက္ျပည္ေအာက္႐ြာ

မေထြးေလးႏွင့္ ကိုဘုိးကြန္းတုိ႔သည္ ေအာက္ျပည္ ေအာက္႐ြာသို႔ လွည့္လည္ ကျပၾကရာ ပြဲၾကည့္ ပရိသတ္က တခဲနက္ အားေပး ခဲ့ၾကသည္။ မေထြးေလးမွာ ငယ္စဥ္ နန္းတြင္း အပ်ဳိေတာ္ ဘဝက မိဖုဘုရားႀကီး စုဖုရားလတ္ သင္ေပး၍ စာ အနည္းငယ္ ေရးတတ္၊ ဖတ္တတ္ ရွိခဲ့၏။ သို႔ေသာ္ မိဖုရားႀကီးက စိတ္ရွည္သူ မဟုတ္သျဖင့္ ၾကာရွည္ မသင္ခဲ့ရဟု ဆိုပါသည္။ စာေကာင္းစြာ မတတ္သျဖင့္ မေထြးေလးက သီခ်င္း စာသားမ်ားကို ႏႈတ္တုိက္ အလြတ္ ႐ြတ္ဆုိ က်က္မွတ္ရ၏။ တခါတရံ ကန္႔လန္႔ကာ ေနာက္ကြယ္မွ တစုံတေယာက္က ဇာတ္စာ၊ ဇာတ္သီခ်င္းတုိ႔ကို ခပ္တုိးတုိး ဖတ္ျပရသည္ ဟုလည္း ဆုိပါသည္။

 ကိႏၷရာကႀကိဳး

မေထြးေလးသည္ ကိုဘိုးကြန္းႏွင့္ အရပ္တကာ လွည့္လည္ ကျပရာ၌ ေဒြးမယ္ေနာ္ ဇာတ္မွာ လူႀကိဳက္ မ်ားလွပါသည္။ မေထြးေလး၏ ကိႏၷရာ ကႀကိဳးမွာ ပရိသတ္မ်ားအား စြဲၿငိ ေစခဲ့သည္။ မေထြးေလးက ကိႏၷရာ သဏၭာန္ ဆင္ယင္လ်က္ "ဖီလာေျမာင္ကာ စီးပါလို႔၊ ေတာင္ႀကီးရယ္ ညိဳညိဳ၊ အလြမ္းရယ္ပို၊ ေလခ်ဳိရယ္မွ ေသြးတယ္ ေသြးတယ္" စသျဖင့္ ေတးခ်င္း သီဆိုကာ ငွက္အသြင္ ပ်ံ႔ကမည့္ဟန္ စင္ေပၚသို႔ တက္လာပါသည္။ မေထြးေလးသည္ ဇာတ္စင္ အလယ္၌ ရပ္ရင္း ဇာတ္ခ်င္း သီဆုိလွ်က္ပင္ ကိုယ္ဟန္ ေတာင့္ေတာင့္ႀကီး မေနဘဲ ေျခတဖက္ကို အားျပဳကာ ကႏြဲ႕ကလ် ရပ္ေနတတ္၏။ မေထြးေလး၏ ကိႏၷရာ ကဟန္ကို သဘင္ ပညာသည္မ်ား မည္သူမွ် မီေအာင္တု၍ မကႏိုင္ဟု ဆုိၾကသည္။ မေထြးေလးသည္ ေဒြးမယ္ေနာ္ ဇာတ္၌သာ မဟုတ္။ ေ႐ႊဖ်ဥ္းညီေနာင္ ဇာတ္၌လည္း ပရိသတ္ ရင္ထဲ စြဲၿငိ ေစခဲ့သည္။

 ပဋာစာရီဇာတ္

မေထြးေလး၏ ပဋာစာရီ ဇာတ္ထုပ္ကို ၾကည့္သူအမ်ား မ်က္ရည္ၿဖိဳင္ၿဖိဳင္ က်ၾကရသည္ ဆုိ၏။ မေထြးေလး၏ အငို တပိုဒ္၊ အေျပာ တပုိဒ္ျဖင့္ စိတ္မႏွံ႔သူ တဦး သဏၭာန္ သ႐ုပ္ေဆာင္ဟန္၊ စိတ္ျပန္လည္ လာဟန္တုိ႔မွာ တန္႐ုံ ပညာသည္မ်ား လိုက္လံ တုပ၍ မကႏိုင္ၾကေပ။ ဤ ပဋာစာရီ စိတ္ေဖာက္ျပန္ခန္းကို ႐ုပ္ေသးမင္းသမီး အေမပု၊ ထားဝယ္ျပန္ မစိန္ခင္ႏွင့္ မေထြးေလးတုိ႔သာ ႏိုင္နင္းသည္ ဆုိပါသည္။ ပဋာစာရီ ဇာတ္ကို မေထြးေလး မရွိသည့္ေနာက္ မင္းသမီး ဧလာေအာင္သိန္းၿမိဳင္ တဦးသာ ကျပႏုိင္ေၾကာင္းလည္း အမွတ္အသား ရွိ၏။


မေထြးေလးက လူႀကီး ပရိသတ္၊ လူငယ္ ပရိသတ္ အစုံကို မပဋာ ေျမလူးခန္းျဖင့္ ထိန္းထားႏိုင္၏။ ေနာက္ပိုင္း သြက္သြက္ခါေအာင္ စိတ္ေဖာက္ျပန္ သြားသည့္ႏွယ္ ေအာက္ပိုင္း ဗလာဟန္ျဖင့္ (ေဘာင္ရာ ေဆာင္ဒင္ ကုန္တုိက္ႀကီးမွ ဝယ္ယူလာေသာ အသားကပ္ ေဘာင္းဘီကိုသာ ဝတ္ဆင္လ်က္) ကားလိပ္ အတြင္းသို႔ ေျပးဝင္ သြားပုံမွာ ထုိေခတ္ ကာလသားတုိ႔ အႀကိဳက္ပင္ ျဖစ္သည္ ဆုိပါသည္။ ကိုဘိုးကြန္းႏွင့္ မေထြးေလးတို႔ အရပ္တကာ လွည့္လည္ ကျပရင္းပင္ ငသိုင္းေခ်ာင္း ေလးမ်က္ႏွာဘက္၌ ကိုဘိုးကြန္း ကြယ္လြန္ သြားပါသည္။ မေထြးေလး အဖို႔ ကိုဘိုးကြန္းႏွင့္ တဲြဖက္ ကျပရသည့္ အ႐ြယ္မွာ အ႐ြယ္ေကာင္း ျဖစ္ၿပီး အေအာင္ျမင္ဆံုး၊ ဝင္ေငြ အရဆံုး အခ်ိန္ ျဖစ္သည္ ဆို၏။

 အီကင္းကိုေမာင္ႀကီး

ကိုဘိုးကြန္းႏွင့္ အႏႇစ္ ၂၀ တဲြခဲ့ၿပီးေနာက္ ကိုဘိုးကြန္း ကြယ္လြန္သြားရာ မေထြးေလး အီကင္း ကိုေမာင္ႀကီးႏွင့္ တဲြဖက္ ကျပရ၏။ ယင္းသို႔ ကျပရင္းပင္ ကိုေမာင္ႀကီးႏွင့္ တတိယ အိမ္ေထာင္ ျပဳျဖစ္ခဲ့သည္။ အီကင္းကိုေမာင္ႀကီးက အစုအေဆာင္း ေကာင္းသည္။ ရသမွ် ပိုက္ဆံကို စု၍ မႏၱေလး ေတာင္ေျခ သစ္ဆိမ့္ေက်ာင္း တုိက္ႀကီး အတြင္း ေက်ာင္းတေဆာင္ ေဆာက္လုပ္ လွဴဒါန္းကာ ေက်ာင္းတကာ၊ ေက်ာင္းအစ္မမ်ား အျဖစ္ ခံယူၾကသည္။ ယခင္က မင္းသမီး မေထြးေလးသည္ မႏၱေလးၿမိဳ႕ ၈၂ လမ္းႏွင့္ ၃၄ လမ္းေထာင့္၌ ေနထိုင္ရာမွ အီကင္း ကုိေမာင္ႀကီးႏွင့္ အေၾကာင္းပါေသာ အခါ ကယ္လီေက်ာင္း ေနာက္ဘက္ ကပ္လ်က္ရွိ ထီးဝင္းသို႔ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ ေနထိုင္သည္။ ကိုေမာင္ႀကီးႏွင့္ ေပါင္းသင္း ေနထုိင္ရာမွ ၁၉၁၉ ခုႏွစ္၌ စဥ့္ကိုင္ၿမိဳ႕တြင္ ေဖ်ာ္ေျဖၿပီး အျပန္ ကိုေမာင္ႀကီး ငႇက္ဖ်ား ေရာဂါျဖင့္ ကြယ္လြန္ သြားပါသည္။

 ေလာကတန္ေဆာင္ ေစတီ

မင္းသမီး မေထြးေလးသည္ အီကင္းကိုေမာင္ႀကီး ကြယ္လြန္ သြားၿပီးေနာက္ သတိ သံေဝဂ ရရွိသြားဟန္ တူပါသည္။ အသက္ ၅၀ ခန္႔ တတိယ အ႐ြယ္သို႔ ေရာက္ရွိ ေနၿပီမုိ႔လည္း ဘာသာေရးကို ပိုမို လိုက္စားလာ၏။ ရွိသမွ် ေငြေၾကး ဥစၥာတို႔ျဖင့္ မႏၱေလး ေတာင္ေျခ သစ္ဆိမ့္တုိက္ အတြင္း၌ ေလာကတန္ေဆာင္ ေစတီေတာ္ကို တည္ထား ကိုးကြယ္၏။ ေစတီေတာ္ ေျမာက္ဘက္တြင္ ေက်ာက္စာ ေရးထုိးထားရွိရာ ေစတီေတာ္အား ၁၇ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၉၂၁ တြင္ ဖိနပ္ေတာ္ အခ်င္း ၂၆ ေတာင္ တထြာ၊ ဉာဏ္ေတာ္ ၃၇ ေတာင္ ထားရွိ တည္ခဲ့ေၾကာင္း၊ တံတုိင္း မီးတားႏွင့္ တကြ ေငြႏွစ္ေသာင္းေက်ာ္ ကုန္က်ခဲ့ေၾကာင္း ေဖာ္ျပ ေရးထိုး ထားပါသည္။ မေထြးေလးက ေက်ာက္စာ၌ မိမိ၏ အမည္ကို "ေက်ာင္းအစ္မ မခင္ေထြး" ဟူ၍သာ ေဖာ္ျပ ေရးထိုးခဲ့သည္။ ေစတီေတာ္ တည္ရင္း ေငြျပတ္သြား သျဖင့္ ဆုိင္းတန္း႐ုံ၌ အလႇဴေငြ အျဖစ္ ကျပ ခဲ့ရေသးသည္။

 မေထြးေလးကို ေထာက္ပံ့ခဲ့ၾကသူမ်ား

မင္းသမီး မေထြးေလး ဟူ၍ နာမည္ ေက်ာ္ၾကားေစေရး အတြက္ ေထာက္ပံ့ ေပးခဲ့ၾက သူမ်ားထဲတြင္ ႐ုပ္ေသးမင္းသမီး ဆရာပုႀကီးႏွင့္ မေထြးေလး၏ ခင္ပြန္း အီကင္းကိုေမာင္ႀကီး ညီ၏ ဇနီး ေဒၚအုံ ဆိုသူတုိ႔ ပါဝင္ပါသည္။ ဆရာပုႀကီးမွာ ႐ုပ္ေသးမင္းသမီး ျဖစ္ၿပီး သီေပါမင္း၏ ေနမ်ဳိးသီရိမဓုသဒၵ ေ႐ႊေတာင္ဘြဲ႕ ေပးအပ္ ခ်ီးျမႇင့္ခံခဲ့ရသူ ျဖစ္သည္။ ႐ုပ္ေသးစင္ထက္တြင္ မင္းသမီး အျဖစ္ အသံျဖင့္ သ႐ုပ္ေဆာင္ရသူ ျဖစ္ရာ ႐ုပ္ေသးမင္းသမီး ဆရာပုႀကီးဟု လည္းေကာင္း၊ အေမပုဟု လည္းေကာင္း ထင္ရွားခဲ့၏။ သီေပါမင္းက ဆရာပုႀကီးအား ျမင္းျခံခ႐ိုင္ သမုန္းကိုင္း ၁၂ ႐ြာကို ႐ြာစား အျဖစ္ ေပးအပ္ခဲ့၏။ "အဆုိတြင္ ဆရာပု၊ အေျပာတြင္ ကိုဖူးညိဳ" ဟု စာဆုိ ရွိသည့္အတုိင္း အဆို ပိုင္လွသည့္ ဆရာပုထံမွ မေထြးေလး မ်ားစြာ သင္ယူ ေလ့လာခဲ့သည္။ ထုိ႔ျပင္ မေထြးေလးမွာ စာေကာင္းစြာ တတ္သူ မဟုတ္သျဖင့္ ကိုေမာင္ႀကီး ညီ၏ ဇနီးေဒၚအုံက ကန္႔လန္႔ကာၾကားမွ စာေထာက္ ေပးခဲ့ရေလ့ ရွိသည္ဟု ဆုိ၏။

 စတုတၴအိမ္ေထာင္

မေထြးေလးသည္ အီကင္းကို ေမာင္ႀကီး ကြယ္လြန္ သြားၿပီးေနာက္ မင္းသမီး ဘဝကို ခ်က္ခ်င္း မစြန္႔လႊတ္ ႏုိင္ခဲ့ေသးေပ။ သို႔ျဖင့္ မင္းသား ကိုစိန္ခုိႏွင့္ တြဲဖက္ ကျပ ခဲ့ျပန္သည္။ သို႔ေသာ္ ၾကာရွည္ တြဲဖက္ ကျပႏိုင္သည္ေတာ့ မဟုတ္ေပ။ အသက္လည္း ၅၀ ေက်ာ္ အ႐ြယ္ ရွိၿပီမုိ႔ ငယ္စဥ္ကကဲ့သို႔ ေကာင္းစြာ မကႏုိင္ေတာ့။ ေဒၚေထြးေလးအား ဇာတ္မင္းသား ကိုဖုိးစိန္က ေထာက္ပံ့ေပးသည္။ တႀကိမ္တြင္ စစ္ကိုင္း၌ အလွဴ ရွိသည္ဆုိ၍ ထုိင္ဆို မင္းသမီး အျဖစ္ လုိက္သြားသည္။ ထုိ၌ တံတားဦးၿမိဳ႕မွ ဇီးကန္ေတာင္ျပဳန္း သူႀကီး ဦးၾကာညိဳႏွင့္ ေတြ႕ကာ ဖူးစာဆုံခဲ့ရ ျပန္သည္။ ေဒၚေထြးေလးသည္ ဦးၾကာညိဳႏွင့္ သုံးႏွစ္ခန္႔ ေပါင္းသင္း ေနထုိင္စဥ္ အတြင္း သူဝါသနာပါရာ အဆုိ အက အလုပ္ဟူသမွ်ကို စြန္႔လႊတ္ လုိက္ရေတာ့၏။

 

ဘဝနိဂုံး

ေဒၚေထြးေလးသည္ ဦးၾကာညိဳႏွင့္ ေပါင္းသင္း ေနထုိင္ရင္း အသက္ ၆၁ ႏွစ္ အ႐ြယ္တြင္ ဇီးကန္ေတာင္ျပဳန္း၌ပင္ ကြယ္လြန္ သြားပါသည္။ ေဒၚေထြးေလး၏ ႐ုပ္ကလာပ္အား တံတားဦး ျမင္းဝန္သုသာန္၌ သၿဂႋဳဟ္ ခဲ့ၾကသည္။ ဂူသြင္း သၿဂႋဳဟ္ျခင္း မဟုတ္သျဖင့္ ေနရာ အမွတ္အသားပင္ မက်န္ရစ္ေတာ့ေပ။ မင္းသမီး ေဒၚေထြးေလးသည္ သားသမီးထြန္း ကားျခင္း မရွိဘဲ ေလာကတန္ေဆာင္ ေစတီ တည္စဥ္က ေတြ႕ခဲ့ရသည့္ မလြန္းမယ္ အမည္ရွိ မိန္းကေလး တဦးကို ေမြးစားခဲ့ရာမွာလည္း ငယ္စဥ္ကပင္ ကြယ္လြန္ ခဲ့သည္ ဆုိပါသည္။ ေဒၚေထြးေလး ကြယ္လြန္ သြားၿပီးေနာက္ သူ၏ သဘင္ပညာကို ဆက္ခံ ရရွိခဲ့သူ ဟူ၍ ေဒၚၾသဘာေသာင္း တဦးသာရွိေၾကာင္း အမွတ္အသား ရွိၾက၏။


က်မ္းကိုး


 တင္ႏိုင္တုိး၏ "ဒုတိယ သဘင္ေခတ္ကို ဆန္းသစ္ေစခဲ့သူ မင္းသမီး မေထြးေလး" အေၾကာင္း ႐ုပ္ပံုလႊာ အဖြဲ႕အႏြဲ႕ကို Weekly Eleven News Journal - No. 22, Vol. 4, March 11 Wednesday, 2009


* ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္း အတြဲ (၅)။
* သတင္းႀကီးသည့္ မင္းသမီး (လူထု ေဒၚအမာ) မႏၱေလးၿမိဳ႕တည္ ႏွစ္ တရာျပည့္ အထိမ္းအမွတ္ မဂၢဇင္း။
* ျပည္သူခ်စ္ေသာ အႏုပညာသည္မ်ား (လူထုေဒၚအမာ)။ 
ဤေမးမွတဆင့္ထပ္ဆင့္တင္ထားပါသည္။